BOŞANMA SEBEPLERİ NELERDİR?

Türk Medeni Kanunu, evlilik birliği içinde yaşanan problemler sonucunda boşanma kararı alınması halinde uygulanacak hükümleri belirler. Türk Hukuku’nda boşanma sebepleri özel ve genel olarak ikiye ayrılmaktadır.

Davacı, özel boşanma sebeplerini öne sürdüğünde, karşı tarafın suçluluğunu ispatlamak zorunlu değildir, ancak sebebin varlığını kanıtlamalıdır. Eğer genel boşanma sebeplerinden biri ile dava açılmışsa, tarafların birbirlerinin kusurlu olduğunu kanıtlamak ve delil sunmakla yükümlüdürler. Tarafların anlaşmaya varamadığı çekişmeli boşanma davalarında, boşanma sebepleri öne sürülebilir.

Genel Boşanma Sebepleri Nelerdir?

Genel boşanma sebepleri TMK m.166’da evlilik birliğinin temelinden sarsılması başlığı altında düzenlenmiştir.

“VI. Evlilik birliğinin sarsılmasıMadde 166- Evlilik birliği, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış olursa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir.

Yukarıdaki fıkrada belirtilen hâllerde, davacının kusuru daha ağır ise, davalının açılan davaya itiraz hakkı vardır. Bununla beraber bu itiraz, hakkın kötüye kullanılması niteliğinde ise ve evlilik birliğinin devamında davalı ve çocuklar bakımından korunmaya değer bir yarar kalmamışsa boşanmaya karar verilebilir.

Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur. Bu hâlde tarafların ikrarlarının hâkimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz.

Boşanma sebeplerinden herhangi biriyle açılmış bulunan davanın reddine karar verilmesi ve bu kararın kesinleştiği tarihten başlayarak üç yıl geçmesi hâlinde, her ne sebeple olursa olsun ortak hayat yeniden kurulamamışsa evlilik birliği temelden sarsılmış sayılır ve eşlerden birinin istemi üzerine boşanmaya karar verilir.”

Bu sebeplerin varlığı halinde evlilik birliği temelden zedelenir ve taraflarca ortak hayat çekilmez hale gelir. Böyle durumlarda bir taraf boşanma davası açabilir. Davacı tarafın boşanma sebebinde kusurunun daha fazla olduğunu düşünen davalı tarafın itiraz hakkı vardır. Ancak hakim bu itirazları reddedebilir.

Şiddetli geçimsizlik, hayat görüşündeki farklılıklar, tarafların arasındaki sevgi ve saygının zedelenmesi genel boşanma sebeplerindendir.

Özel Boşanma Sebepleri Nelerdir?

Özel boşanma sebeplerinin varlığı halinde ispat yükü davalı taraftadır. Yani davacı zinaya dayalı bir boşanma davası açtığında davalının zina olmadığını ispatlaması gerekmektedir.

·         Zina

·         Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış

·         Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme

·         Terk

·         Akıl hastalığı: Eşlerden birinin akıl hastalığına yakalanması ve tedavi edilememesi.

Özel Boşanma sebepleri kanunda sınırlı sayıda (numerus clausus) düzenlenmiştir. Bunların dışında kalan sebepler genel boşanma sebebi sayılır.

Eşlerden birinin evlilik birliği içinde zina etmesi, diğer eşin boşanma davası açması için yeterli bir sebep olarak kabul edilir. Ancak, zina sebebiyle boşanma davası açacak olan eş, zina eylemini öğrendiği tarihten itibaren altı ay içinde boşanma davası açmalıdır. Aksi takdirde, zina sebebiyle boşanma davası açılamaz.

“I. ZinaMadde 161- Eşlerden biri zina ederse, diğer eş boşanma davası açabilir.Davaya hakkı olan eşin boşanma sebebini öğrenmesinden başlayarak altı ay ve her hâlde zina eyleminin üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer.Affeden tarafın dava hakkı yoktur.”

Hayata kast,pek kötü veya onur kırıcı davranış evlilik birliği içinde saldırgan davranışlarda bulunma sonucunda diğer eşin hayatının tehlikeye düşmesi durumudur. Hayata kast sebebiyle boşanma davası açacak olan eş, hayata kast olayını öğrendiği tarihten itibaren altı ay içinde boşanma davası açmalıdır. Aksi takdirde, hayata kast sebebiyle boşanma davası açılamaz.

“II. Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranışMadde 162- Eşlerden her biri diğeri tarafından hayatına kastedilmesi veya kendisine pek kötü davranılması ya da ağır derecede onur kırıcı bir davranışta bulunulması sebebiyle boşanma davasıaçabilir.Davaya hakkı olan eşin boşanma sebebini öğrenmesinden başlayarak altı ay ve her hâlde bu sebebin doğumunun üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer.Affeden tarafın dava hakkı yoktur.”

Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme durumunda her suç, kanunda düzenlenen suç kategorisine girmeyebilir. Suçun itibar zedeleme özelliği taşıması temel kriterdir. Örneğin, cinsel saldırı veya hırsızlık gibi suçlar bunlara örnektir. Eğer bu suç nedeniyle diğer eş, evlilik birliğini sürdürememe noktasına gelirse, boşanma davası açabilir. Kanuna göre, itibarı zedeleme, saygı, namus ve itibar değerlerine aykırı bir yaşam tarzını ifade eder. Önemli olan, bu yaşam tarzının sürekli olmasıdır.

“III. Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürmeMadde 163- Eşlerden biri küçük düşürücü bir suç işler veya haysiyetsiz bir hayat sürer ve bu sebeplerden ötürü onunla birlikte yaşaması diğer eşten beklenemezse, bu eş her zaman boşanma davası açabilir. “

Terk, eşlerden birinin diğer eşi evlilik birliğinin gerektirdiği ödevlerini yerine getirmemesi veya evlilik birliğini sürdürebilecek bir nedeni olmaksızın evden ayrılması durumudur. Ancak, terk sebebiyle boşanma davası açacak olan eş, terk olayını öğrendiği tarihten itibaren altı ay içinde boşanma davası açmalıdır. Aksi takdirde, terk sebebiyle boşanma davası açılamaz.

“IV. TerkMadde 164- Eşlerden biri, evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek maksadıyla diğerini terk ettiği veya haklı bir sebep olmadan ortak konuta dönmediği takdirde ayrılık, en az altı ay sürmüş ve bu durum devam etmekte ve istem üzerine hâkim veya noter tarafından yapılan ihtar sonuçsuz kalmış ise; terk edilen eş, boşanma davası açabilir. Diğerini ortak konutu terk etmeye zorlayan veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılır.

Davaya hakkı olan eşin istemi üzerine hâkim veya noter, esası incelemeden yapacağı ihtarda terk eden eşe iki ay içinde ortak konuta dönmesi gerektiği ve dönmemesi hâlinde doğacak sonuçlar hakkında uyarıda bulunur. Bu ihtar gerektiğinde ilân yoluyla yapılır. Ancak, boşanma davası açmak için belirli sürenin dördüncü ayı bitmedikçe ihtar isteminde bulunulamaz ve ihtardan sonra iki ay geçmedikçe dava açılamaz. “

Akıl hastalığı, bir eşin evlilik birliği içinde akıl hastalığına yakalanması veya akıl sağlığını kaybetmesi durumudur. Akıl hastalığı sebebiyle boşanma davası açacak olan eş, akıl hastalığı olayını öğrendiği tarihten itibaren altı ay içinde boşanma davası açmalıdır. Aksi takdirde, akıl hastalığı sebebiyle boşanma davası açılamaz. Eğer ki evlenmeden önce akıl hastalığı varsa bu durumda evliliğin iptali istenebilir. Buradaki temel kriter evlenmeden sonra çıkan hastalık durumunun diğer eşin hayatını büyük oranda kötü etkilemesidir.

“V. Akıl hastalığıMadde 165- Eşlerden biri akıl hastası olup da bu yüzden ortak hayat diğer eş için çekilmez hâle gelirse, hastalığın geçmesine olanak bulunmadığı resmî sağlık kurulu raporuyla tespit edilmek koşuluyla bu eş boşanma davası açabilir.”

Türk Medeni Kanunu’na göre belirtilen bu özel sebepler dışında da evlilik birliği temelinden sarsılmışsa, genel sebeplere dayanarak boşanma davası açılabilmektedir. Ancak, evlilik birliği temelinden sarsılması konusunda hakim karar vereceği için, herhangi bir somut sebep belirtilmeden boşanma davası açılması mümkün değildir.

Sonuç olarak, eşlerin anlaşamadığı durumlarda çekişmeli boşanma davaları açılabilir. Bu noktada, eşlerin avukat desteği alması ve süreç boyunca hukuki süreci doğru bir şekilde yürütmesi önemlidir. Çekişmeli boşanma sürecini açıklayan yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.

Ancak, tarafların boşanma konusunda anlaşmaya varması durumunda boşanma protokolü hazırlayarak boşanma işlemini hızlandırmaları da mümkündür. Bu durumu açıklayan yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.